Ivane Javakhishvili
Tbilisi State University
CHRONOS
Journal of the 
Ivane Javakhishvili Institute of History and Ethnology
2
Tbilisi
2021

ივანე ჯავახიშვილის სახელობის
თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი
ქრონოსი
ივანე ჯავახიშვილის სახელობის
ისტორიისა და ეთნოლოგიის ინსტიტუტის ჟურნალი
2
თბილისი
2021

ივანე ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ივანე ჯა¬ვახიშვილის სახელობის ისტორიისა და ეთნოლოგიის ინსტიტუტის ყოველწლიური, მრავალპროფილიანი, რეფერირებადი სამეცნიერო ჟურნალი `ქრონოსი~ აქვეყნებს ისტორიის, ეთნოლოგიის, ფიზიკური ანთროპოლოგიის, არქეოლოგიისა და ხელოვნების ისტორიის დარგებში შესრულებულ ორიგინალურ ნაშრომებს, რომლებიც ეხება საქართველოსა და მასთან დაკავშირებულ სამყაროს, რაც ხელს შეუწყობს ქართველოლოგიის პრობლემატიკის და რეგიონის ისტორიის უკეთ გააზრებას. ჟურ¬ნალი განკუთვნილია სპეციალისტთა და საისტორიო მეცნიერებით დაინტერესებულ მკითხველთათვის.

The Chronos is a peer-reviewed annual interdisciplinary scientific journal of Javakhishvili Insti¬tute of History and Ethnology at Ivane Javakhishvili Tbilisi State University. The journal publishes original works on history, ethnology, physical anthropology, archaeology and art history related to Georgia and the surrounding world; this will contribute to a better understanding of the problems of Kartvelology and the history of the region. The journal is intended for profes¬sionals and readers interested in historical science.

სარჩევი

ისტორია

პაპუნა გაბისონია
მურღულის ხეობის ისტორიული გეოგრაფიიდან.........................................12
იულონ გაგოშიძე 
ქარდაგი..............................................................................................................20
ანდრო გოგოლაძე, თეა წითლანაძე, 
მურმან პაპაშვილი, თეა ქარჩავა
კონსტანტინოპოლში მყოფი ფრანგი 
დიპლომატის ჟუიეს ცნობები საქართველოს შესახებ.................................39
ქეთევან დიღმელაშვილი
კახეთის გაღმამხრის რამდენიმე 
ტოპონიმის ლოკალიზაციისთვის...................................................................57
ანა იმედაშვილი, თეიმურაზ ხუციშვილი, 
ბებურ გოზალიშვილი, შალვა კოღუაშვილი
შატბერდის მონასტერი უახლესი მიკვლევების ფონზე ...............................80
არჩილ კოხრეიძე
ექვთიმე თაყაიშვილის წერილები 
აკაკი შანიძეს და ზოგი სხვა მასალა...............................................................94
გიორგი მაჭარაშვილი
მოსაყდრის ინსტიტუტის რაობისათვის.........................................................129
ნატო სონღულაშვილი
მასალები ქართული ემიგრაციის ისტორიისათვის
(XX საუკუნის 20-იანი წლები)..........................................................................151
გიორგი ქავთარაძე
ხორასმიელთა მეფის ფარასმანესის ქვეყნის 
ადგილმდებარეობისათვის: ალექსანდრე მაკედონელთან 
დაკავშირებული არიანეს ერთი ცნობის 
ინტერპრეტაციის მცდელობა (ინგლისურ ენაზე)........................................170

ეთნოლოგია

შალვა ლეჟავა
მოსაზრებანი სვანეთში ქრისტიანობის 
დამკვიდრებასთან დაკავშირებით და 
ტრადიციული სვანური საცხოვრისი..............................................................186
ქეთევან ხუციშვილი
მეხსიერების ადგილების ტრანსფორმაცია:
მემორიალთა ახალი მნიშვნელობებით
დატვირთვა პოსტსაბჭოთა საქართველოში..................................................198

ფიზიკური ანთროპოლოგია

ფრანჩესკა ბერტოლდი, პიერა ალეგრა რასია
ვენეციის (იტალია) კა ფოსკარის უნივერსიტეტის
ფიზიკური ანთროპოლოგიის ლაბორატორიის 
საქმიანობა და შედეგები (ინგლისურ ენაზე)................................................210

არქეოლოგია

ზურაბ ბრაგვაძე
მეფობის საკითხი კლასიკური ხანის 
კოლხეთში და არქეოლოგია.............................................................................233
ბიძინა მურვანიძე, დავით მინდორაშვილი, 
გიორგი გოგოჭური
მეტალურგიის ახალი კერა ქვემო ქართლში..................................................242
ნინო შანშაშვილი, მარინე კვაჭაძე, 
გოდერძი ნარიმანიშვილი
მუსის ციხე.........................................................................................................251
კახა ხიმშიაშვილი
ბაგინეთის სვეტებიანი დარბაზის შესახებ....................................................266

ხელოვნების ისტორია

კიტი მაჩაბელი
ბოლნისის ქვაჯვარას კაპიტელის 
ორნამენტული დეკორის სისტემა...................................................................281
ნელი ჩაკვეტაძე
ოშკის ეკლესიის სამხრეთი გალერეის 
რვაწახნაგა ბურჯის უცნობი წარწერა...........................................................310
ნინო ჭიჭინაძე
ხობის დიპტიქი...................................................................................................323

გახსენება

ნინო მინდაძე
ჯულიეტა რუხაძე _ 100.......................................................................................338

წიგნის განხილვა

 
როლანდ თოფჩიშვილი
ფუნდამენტური გამოკვლევა 
ტაო-კლარჯეთის ციხე-სიმაგრეების შესახებ...............................................348

Contents

History

Papuna Gabisonia
From the Historical Geography of the Murghuli Gorge...........................................12
Iulon Gagoshidze
Kardagi......................................................................................................................20
Andro Gogoladze, Tea Tsitlanadze, 
Murman Papashvili, Tea Karchava
Reports on Georgia by Juyé, 
a French Diplomat in Constantinople.......................................................................39
Ketevan Digmelashvili
Identification of Historical Toponyms 
of Gaghmamkhari Kakheti Region...........................................................................57
Ana Imedashvili, Teimuraz Khutsishvili, 
Bebur Gozalishvili, Shalva Koghuashvili
The Shatberdi Monastery against the Background 
of the most recent Discoveries..................................................................................80
Archil Kokhreidze
Ekvtime Takaishvili’s Letters to Akaki Shanidze 
and some other Materials..........................................................................................94
Giorgi Macharashvili
Concerning the Institution of "mosaydre" [Mosaqdre].........................................129
Nato Songulashvili
Materials for the History of Georgian Emigration 
(the 1920s)................................................................................................................151
Giorgi L. Kavtaradze 
Towards the Location of the Land of Pharasmanes 
the King of Chorasmians: An Attempt to interpret 
Arrian’s Information related to Alexander of Macedon............................................170

Ethnology

Shalva Lezhava
Considerations about the Establishment of 
Christianity in Svaneti and traditional Svan Dwelling.............................................186
Ketevan Khutsishvili
Transformation of the Sites of Memory:
Adding new Meanings to the Memorials in 
post-Soviet Georgia..................................................................................................198

Physical Anthropology

Francesca Bertoldi, Piera Allegra Rasia
The Activities and Results of the Laboratory of 
Physical Anthropology at the 
Ca’ Foscari University, Venice (Italy).......................................................................210

Archaeology

Zurab Bragvadze
The Issue of Kingship in Colchis of 
Classical Period and Archaeology............................................................................233
Bidzina Murvanidze, David Mindorashvili 
Giorgi Gogochuri
A New Centre of Metallurgy in Kvemo Kartli.........................................................242
Nino Shanshashvili, Marine Kvachadze, 
Goderdzi Narimanishvili
Musi Fortress............................................................................................................251
Kakha Khimshiashvili
About Bagineti Column Hall....................................................................................266

Art History

Kitty Machabeli 
Ornamental Decor System of the Capital 
of the Bolnisi Stone Cross........................................................................................281
Neli Chakvetadze
Unknown Inscription of the Octagonal Column at the Southwestern 
Gallery of the Oshki Church.....................................................................................310
Nina Chichinadze
Khobi Diptych...........................................................................................................323

Memory

Nino Mindadze
Julietta Rukhadze _ the Hundredth Anniversary...................................................338

Book Review

Roland Topchishvili
Fundamental Study of the Fortresses of Tao-Klarjeti...............................................348