IVANE JAVAKHISHVILI
TBILISI STATE UNIVERSITY
C H R O N O S - PDF
Journal of the
Ivane Javakhishvili Institute of History and Ethnology
1
Tbilisi
2020
ივანე ჯავახიშვილის სახელობის
თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი
ქრონოსი - PDF
ივანე ჯავახიშვილის სახელობის ისტორიისა და ეთნოლოგიის ინსტიტუტის ჟურნალი1

თბილისი 2020

ივანე ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის
ივანე ჯავახიშვილის სახელობის ისტორიისა და ეთნოლოგიის ინსტიტუტის
ყოველწლიური, მრავალპროფილიანი, რეფერირებადი სამეცნიერო ჟურნალი
ქრონოსი აქვეყნებს ისტორიის, ეთნოლოგიის, ფიზიკური ანთროპოლოგიის,
არქეოლოგიისა და ხელოვნების ისტორიის დარგებში შესრულებულ ორიგინალურ
ნაშრომებს, რომლებიც ეხება საქართველოსა და მასთან დაკავშირებულ
სამყაროს, რაც ხელს შეუწყობს ქართველოლოგიის პრობლემატიკის და რეგიონის
ისტორიის უკეთ გააზრებას. ჟურნალი განკუთვნილია სპეციალისტთა და
საისტორიო მეცნიერებით დაინტერესებულ მკითხველთათვის.

The Chronos – a peer-reviewed annual multidisciplinary scientific journal
of Ivane Javakhishvili Institute of History and Ethnology at Ivane Javakhishvili
Tbilisi State University publishes original works in history, ethnology, physical
anthropology, archaeology and art history related to Georgia and the surrounding
world; this will contribute to a better understanding of the problems of Kartvelology
and the history of the region. The journal is intended for professionals and readers
interested in historical science.

სარედაქციო კოლეგია

ლიანა ბითაძე, დავით გაგოშიძე, შალვა გლოველი, ვახტანტ გოილაძე,
მარიამ დიდებულიძე, ვალერი ვაშაკიძე, ალექსანდრე თვარაძე (მთ.
რედაქტორი), ერიკ თუნო (აშშ), ქევინ თუითი (კანადა), ჰუბერტუს ფ.
იანი (დიდი ბრიტანეთი), † დიმიტრი თუმანიშვილი, ხათუნა იოსელიანი,
ჰიროტაკე მაედა (იაპონია), სალომე მელაძე, ნინო მინდაძე, დავით
მინდორაშვილი, გოდერძი ნარიმანიშვილი, ანეგრეტ პლონტკე-ლიუნინგი
(გერმანია), სტივენ რაპი (აშშ), გიორგი ქავთარაძე, ხათუნა ქოქრაშვილი,
დავით ყოლბაია (პოლონეთი), ნათია ჯალაბაძე.

Editorial Board
Liana Bitadze, Davit Gagoshidze, Shalva Gloveli, Vakhtang Goiladze, Mariam Didebulidze,
Valeri Vashakidze, Aleksandre Tvaradze (Editor-in-Chief), Erik Thuno (USA), Kevin Tuite
(Canada), Hubertus F. Jahn (Great Britain), † Dimitri Tumanishvili, Khatuna Ioseliani,
Hirotake Maeda (Japan), Salome Meladze, Nino Mindadze, Davit Mindorashvili, Goderdzi
Narimanishvili, Annegret Plontke-Lüning (Germany), Stephen Rapp (USA), Giorgi Kavtaradze,
Khatuna Kokrashvili, David Kolbaia (Poland), Natia Jalabadze.

ს ა რ ჩ ე ვ ი
ისტორია
ზაზა ალექსიძე
მართლა სჯიდა სიკვდილით ქართლის კათალიკოსს
სომეხთა კათალიკოსი?......................................................................................9
ხათუნა გაფრინდაშვილი
მოსე კალანკატუელის „ალბანთა ქვეყნის ისტორიაში“
მაშტოცის შესახებ დაცული ცნობები...........................................................15
ვლადიმერ კეკელია
რამდენიმე შესწორება ანისის ეპიგრაფიკაში
(წმ. გრიგოლ განმანათლებლის
ეკლესიის სომხური წარწერები).....................................................................25
ეკა კვაჭანტირაძე
სომხური პროექტი XVIII საუკუნის საქართველოში.....................................33
ირაკლი ფაღავა
სამ განზომილებაში მოღვაწენი:
კახეთისა და კახეთ-ჰერეთის მონარქთა წოდებულება..............................45
მარიამ ჩხარტიშვილი
წმინდა ასურელ მამათა ღვაწლისადმი მიძღვნილი
ჰაგიოგრაფიული ციკლის ისტორიის ძირითადი ფაქტები.........................80
ლავრენტი ჯანიაშვილი
რუსული საოკუპაციო პოლიტიკა და ქართულ-ოსური
ურთიერთობა შიდა ქართლში.......................................................................112
ეთნოლოგია
როლანდ თოფჩიშვილი
ხორხი/ხორხის ხეობა (ეთნოისტორიული ნარკვევი)................................129
ნინო მინდაძე
დაავადებებთან დაკავშირებული ერთი ტრადიციის შესახებ
(ხევსურეთის ეთნოგრაფიული მონაცემების მიხედვით)..........................140
ფიზიკური ანთროპოლოგია
ლიანა ბითაძე, დავით ჭითანავა, შორენა ლალიაშვილი,
ნინო თავართქილაძე, რამაზ შენგელია
გვარსახელები და მოსახლეობის ანთროპოლოგიური
და გენეტიკური პოლიმორფიზმი.................................................................155
არქეოლოგია
ზურაბ ბრაგვაძე
პიტიახში ბუზმიჰრ კეთილი..........................................................................176
დავით გაგოშიძე
აღჯაყალა-გაგის ციხე - ცურტავი?...........................................................185
დავით მინდორაშვილი
არქეოლოგიური გათხრები ციხისძირში და
პეტრა-ციხისძირის იგივეობის საკითხი......................................................204
ნინო შანშაშვილი, გოდერძი ნარიმანიშვილი
ყოველდღიური ცხოვრება ძვ. წ. II ათასწლეულის შუა ხანების
დაA მეორე ნახევრის თრიალეთში (სამხრეთ კავკასია)...............................235
ხელოვნების ისტორია
ზაზა სხირტლაძე, ნელი ჩაკვეტაძე
მცხეთის წმ. ჯვრის ეკლესიის ერთი რელიეფის გამო...............................258
მეცნიერის არქივიდან
დევი ბერძენიშვილი
რეცენზია დარეჯან ქაქუცას ასულ კლდიაშვილის მიერ
ისტორიის მეცნიერებათა დოქტორის სამეცნიერო ხარისხის
მოსაპოვებლად წარდგენილ დისერტაციაზე
„ქართული სამონასტრო სულთა მატიანეები“...........................................270
გახსენება
ლევან გორდეზიანი
გიორგი მელიქიშვილის საიუბილეოდ..........................................................280
ლია მელიქიშვილი
მოგონება თინათინ ყაუხჩიშვილზე..............................................................284

C O N T E N T S
HISTORY
Zaza Aleksidze
Could the Armenian Catholicos Really Sentence Catholicos
of Kartli to Death?......................................................................................................9
Khatuna Gaprindashvili
Information about Maštoc‘ in “The History of the Country
of Albania” by Movsēs Kałankatwac‘i....................................................................15
Vladimer Kekelia
Some Revisions in the Epigraphy of Ani (Armenian Inscriptions
of the Church of St. Gregory the Illuminator) ........................................................25
Eka Kvachantiradze
Armenian Project in Georgia in the 18th Century.....................................................33
Irakli Paghava
Acting in Three Dimensions: the Titulary of Kakheti
and Kakhet-Hereti Monarchs....................................................................................45
Mariam Chkhartishvili
The Principal Facts of the History of the Hagiographical Cycle
Devoted to the Activities of Monks from Assyria ...................................................80
Lavrenti Janiashvili
Russian Occupation Policy and Georgian-Ossetian
Relations in Shida Kartli.........................................................................................112
ETHNOLOGY
Roland Topchishvili
Khorkhi / Khorkhi Gorge (Ethnohistorical Essay)................................................ .129
Nino Mindadze
On One of the Traditions related to Illness
(According to Ethnographic Data of Khevsureti).................................................. .140
PHYSICAL ANTHROPOLOGY
Liana Bitadze, David Chitanava, Shorena Laliashvili,
Nino Tavartkiladze, Ramaz Shengelia
Family Names and Anthropological and Genetic Polymorphisms
of the Population.................................................................................................... .155
ARCHEOLOGY
Zurab Bragvadze
Pitiakhsh Buzmihr the Kind .................................................................................. .176
David Gagoshidze
Is Aghjakala-Gagi Fortress - Tsurtavi?................................................................ .185
David Mindorashvili
Archaeological Excavations in Tsikhisdziri and the Issue
of Identity of Petra-Tsikhisdziri............................................................................. .204
Nino Shanshashvili, Goderdzi Narimanishvili
Everyday Life in Trialeti (South Caucasus) in the Middle and
the Second Half of the 2nd Millennium B. C.......................................................... .235
ART HISTORY
Zaza Skhirtladze, Neli Chakvetadze
On one Relief of the Church of the Holy Cross in Mtskheta................................. .258
FROM THE ARCHIVE OF THE SCHOLAR
Devi Berdzenishvili
Review on the Doctoral Dissertation
of Darejan Kldiashvili “Georgian Monastic Synodika”....................................... 270
MEMORY
Levan Gordeziani
To the Anniversary of Giorgi Melikishvili............................................................ .280
Lia Melikishvili
Recollections about Tinatin Kaukhchishvili.......................................................... .284