აღმოსავლეთ საქართველოს მოსახლეობის შედარებითი პოპულაციური გენეტიკური კვლევა
რამაზ შენგელია - თბილისის სახელმწიფო სამედიცინო უნივერსიტეტი
ლიანა ბითაძე, დავით ჭითანავა, შორენა ლალიაშვილი _ თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი
გიორგი ანდრიაძე – წმ. ანდრია პირველწოდებულის სახელობის უნივერსიტეტი
ეკა ხმალაძე – დავადებათა კონტროლისა და საზოგადოებრივი ჯანდაცვის ეროვნული ცენტრი
მერაბ კეკელიძე - დავადებათა კონტროლისა და საზოგადოებრივი ჯანდაცვის ეროვნული ცენტრი
ნინო ჩიქოვანი – წმ. ანდრია პირველწოდებულის სახელობის უნივერსიტეტი
დაინტერესება საქართველოს და მთლიანად კავკასიის მოსახლეობოს გენეტიკური შესწავლისადმი მეტად დიდია, თუმცა შეინიშნება კვლევების ფრაგმენტულობა, არასისტემურობა და გარკვეული უზუსტობები მონაცემთა ურთიერთშეჯერებისას.
საქართველოს მოსახლეობა უნიკალურია თავისი ეთნოგრაფიული, სუბეთნიკური სიჭრელით და გეოგრაფიული განაწილებით. ის, ამ თვალსაზრისით, საუკეთესო მოდელი ინდა იყოს ახლო აღმოსავლეთისა და და განსაკუთრებით ანატოლიის ეთნიკური პრინციპული სტრუქტურირების გასარკვევად. შედარებითი პოპულაციური გენეტიკური და ფილოგენეტიკური კვლევების დროს მეცნიერები ეყრდნობიან ხოლმე კავკასიის პოპულაციების მონცემებს, რომრლიც საკმაოდ შეზღუდულია, ხოლო კომენტირებისას, როგორც ჩანს, არცთუ უმნიშვნელო როლს პოლიტიკური მიზნები და ე.წ. ეროვნული ინტერესები თამაშობს. ყველა დღემდე არსებული მოსაზრება ამ საკითხებთან დაკავშირებით საკამათოა და სერიოზულ გადასინჯვას მოითხოვს.
2012 წელს ჩატარდა ჩვენი _ ქართველი და ამერიკელი მეცნიერების _ სვანეთის მოსახლეობის ერთობლივი გენტიკური კვლევა. შესწავლილი იქნა 200-მდე ინდივიდი და ვფიქრობთ, ამით საფუძველი ჩაეყარა საქართველოს ერთიან სისტემურ კვლევას ამ მიმართულებით..
საქართველოს (კავკასიის) ინტერპოპულაციური გენეტიკური კვლევები, ბუნებრივია, უდიდეს საერთაშორისო სამეცნიერო ინტერესს წარმოადგენს, მაგრამ, ამასთან, გამორჩეულ ყურადღებას ინტრაპოპულაციური შესწავლა იმსახურებს. ერთი მხრივ, ქვეყანაში მცხოვრები ეროვნული უმცირესობების და მეორე მხრივ, საქართულოს სხვადასხვა კუთხის მცხოვრებთა გენეტიკური შესწავლა, ვფიქრობთ, ბევრ კითხვაზე პასუხის გაცემას გაადვილებს. გვარები, რომელიც ფსევდოგენეტიკურ მარკერედაა აღიარებული, საქართველოს შემთხვევაში ბევრად უფრო სერიოზულ ადგილს იკავებს და გვაროვნული, კლანური და ა.შ. სტრუქტურების კოჰორტული კვლევით უაღრესად საინტერესო შედეგებს ველოდებით.
მცირე ჯგუფების სახით შესწავლილი იქნა საქართველოს მოსახლეობის სუბეთნიკური ჯგუფები (თუშები, ფერეიდნელი ქართველები და სხვა) ასევე საქართველოში მცხოვრები აზებაიჯანელები, სომხები და ე.წ. “ურუმელი ბერძნები” (წალკა-დმანისი). სულ 136 ინდივიდი.
გენომური დნმ-ის ექსტრაქცია მოხდა პირის ღრუს ნაცხიდან, რომელიც გამოკვლეულ იქნა მიკროსატელიტური ანალიზით (STR ).
თითოეული მამისეული ჰაპლოტიპის გამოყოფა მოხდა მისი 17-STR პროფილით. Y-ქრომოსომის ხაზები განისაზღვრა, როგორც ნიმუშებში წარმოდგენილი შNP და შთღ მონაცემების უნიკალური კომბინაციები. DYშ389ბ-ს გამოთვლა მოხდა DYშ389II-იდან DYშ389I-ის გამოკლებით, რომელიც ყველა სტატისტიკური და ბადეების ანალიზებისთვის გამოიყენება.
პოპულაციებში მსგავსებების და განსხვავებების დასადგენად Y-ქრომოსომის მონაცემები გაანალიზდა სტატისტიკური და ფილოგენეტიკური მეთოდებით. გენეტიკური მრავალფეროვნების, ჰაპლოტიპის განაწილების, პოპულაციის სტრუქტურის (AMOVA) და ნეიტრალიტეტის ინდექსების გაანგარიშება მოხდა AღLEQUIN 3.5.1.3 სოფტწარე პაცკაგე-ში (Eხცოფფიერ ანდ XXX 2010) (პროგრამული უზრუნველყოფა) არსებული მეთოდების გამოყენებით.
საქართველოს მოსახლეობის მცირე ჯგუფების შესწავლით ერთი მხრივ გამყარდა ზოგიერთი წარმოდგენა კავკასიის მოსახლეობის გენეტიკური სპექტრისა და პოლიმორფიზმის შესახებ. მეორე მხრივ, გამოვლინდა ახალი საინტერესო მონაცემები, რომელიც განხილული იქნება კონფერენციის მსვლელობისას. ვაცნობიერებთ რა კავკასიის (საქართველოს) გეოგრაფიულ, კულტურულ და კონფესიურ სივრცეში პოპულაციური გენეტიკური კვლევების მნიშვნელობას, შედეგებისადმი განსაკუთრებულ სენსიტიურ დამოკიდებულებას, უდიდეს ყურადღებას ვაქცევთ კვლევების დიზაინის ეთიკურ მხარეებს და მოალაქეთა კერძო ინფორმაციის დაცვის აუცილებლობას.