ისტორიისა და ეთნოლოგიის ინსტიტუტის შრომები XII-XIII -PDF

ეძღვნება პროფესორ თამაზ ბერაძის  დაბადებიდან 75 წლის იუბილეს

Dedicated to the 75th year anniversary  of Professor Tamaz Beradze’s birth

მთავარი რედაქტორი: ვაჟა კიკნაძე

სარედაქციო კოლეგია: გონელი არახამია, ვახტანგ გოილაძე, შოთა ვადაჭკორია,

 ჰუბერტუს იანი (დიდი ბრიტანეთი), ხათუნა იოსელიანი,

 ეკა კვაჭანტირაძე, სეიიჩი კიტაგავა (იაპონია),

 გიორგი ქავთარაძე (მთავარი რედაქტორის მოადგილე),

 ხათუნა ქოქრაშვილი, ნინო ღამბაშიძე, დოდო ჭუმბურიძე,

 ლავრენტი ჯანიაშვილი, თემო ჯოჯუა

კრებული გამოსაცემად მოამზადეს: თემო ჯოჯუამ და შალვა გლოველმა

Editor-in-Chief: Vazha Kiknadze

Editorial Board: Goneli Arakhamia, Dodo Chumburidze, Nino Gambashidze, Vakhtang Goiladze,

 Khatuna Ioseliani, Hubertus F Jahn (Great Britain), Lavrenti Janiashvili,

 Temo Jojua, Giorgi Kavtaradze (Deputy Chief editor), Seiichy Kitagawa (Japan),

 Khatuna Kokrashvili, Eka Kvachantiradze, Shota Vadachkoria

Prepared for publishing by: Temo Jojua, Shalva Gloveli

©ივანე ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი, 2014

ს ა რ ჩ ე ვ ი

წინათქმა........................ 9

თამაზ ბერაძე _ 75

გიორგი გოცირიძე

ფიქრები თამაზ ბერაძეზე...........10

პროფესორ თამაზ ბერაძის სამეცნიერო და სამეცნიერო-პოპულარული პუბლიკაციების ბიბლიოგრაფია (შეადგინა თემო ჯოჯუამ) ........12

არქეოლოგია

Giorgi L. Kavtaradze

On the Importance of the Caucasian Chronology for the Foundation of the Common Near Eastern – East European Chronological System.........23

ძველი ისტორია

ნანა ბახსოლიანი

კილიკია (kilikia) ასურული ლურსმული წარწერების მონაცემთა კონტექსტში ......46

გიორგი ქავთარაძე

ტერმინ „ქართლის” არსისა და წარმომავლობის საკითხისათვის .......50

შუა საუკუნეების ისტორია

საბა სალუაშვილი

სომხური და ბერძნული წყაროების ზოგიერთი მინიშნებანი ქართლის სამეფოს გაქრისტიანების შესახებ........64

Vazha Kiknadze

The Saga of Yngvar the Traveler and Georgian Chronicle...... 73

ნინო მეგენეიშვილი

XIII-XIV საუკუნეების ერთი უცნობი ქალი გადამწერის შესახებ....78

ნიკო ჯავახიშვილი

ახალი მასალა კახეთის მეფეების ალექსანდრე II-ისა და დავით I-ის სვანეთთან კავშირის ისტორიისათვის.........81

წყაროთმცოდნეობა

თემო ჯოჯუა

ეცერის მოძღვრის ანტონ ონოფრიანის მიერ 1380 წელს იერუსალიმში "სპარსთაგან დახსნილი" XII-XIII საუკუნეების უღვალის საწელიწდო სახარება (H-171) და მისი მინაწერი საქართველოს მეფეების ბაგრატ V-ისა (1366/1367-1387 წწ.) და გიორგი VII-ის (1387-1407 წწ.) მოხსენიებით........ 85

ოქროპირ ჯიქური

გელათის მონასტრის წმ. გიორგის ეკლესიის გულანის ( K-38) ანდერძები (ტექსტების პუბლიკაცია, კოდიკოლოგიური და

ისტორიულ-წყაროთმცოდნეობითი ანალიზი) ....... 188

დავით მერკვილაძე, პაპუნა გაბისონია

არქანჯელო ლამბერტის “წმინდა კოლხეთი”..............234

ეპიგრაფიკა

თემო ჯოჯუა, გიორგი გაგოშიძე

ქობაირის, ჰნევანქისა და ახტალის მონასტრების ქართული ლაპიდარული წარწერები............ 258

თამაზ გოგოლაძე

არსენ მანგლელის 1667 წლის სააღმშენებლო წარწერა მანგლისის ტაძრიდან და მისი მნიშვნელობა აბაშიშვილთა ფეოდალური სახლის ისტორიისათვის....... 332

სამხედრო ისტორია

მამუკა წურწუმია

ლითონით გამაგრებული ფარების ევოლუცია შუა საუკუნეებში ..... 351

ისტორიული გეოგრაფია

პაპუნა გაბისონია

ზუგდიდის რაიონის ისტორიული გეოგრაფიიდან.......... 369

ახალი და უახლესი ისტორია

ზურაბ სულაბერიძე, ნიკოლოზ გურგენიძე

თბილისის კეთილშობილთა სასწავლებლის ისტორიიდან (1802-1815 წწ.) ....379

ოთარ გოგოლიშვილი

აჭარის საზოგადოებრივი აზრი XIX საუკუნის 50-70-იან წლებში..............398

შოთა ვადაჭკორია

ოსმალეთი და “სამხრეთ კავკასიის მუსლიმანური სახელმწიფოს” შექმნის საკითხი (1918-1919 წწ.) ...........404

ლელა სარალიძე

რუსეთის მიერ საქართველოს ოკუპაცია (1921 წ.) და ევროპის სახელმწიფოების დამოკიდებულება....... 435

ეთნოლოგია

ნინო ღამბაშიძე

ქართული ხალხური კალენდრის ზოგადმსოფლმხედველობრივი მხარეები და ზოგიერთი მახასიათებელი ნიშნები ....445

ნინო ღამბაშიძე

ხალხური სარწმუნოების კვლევის ზოგიერთი პრობლემა და მეთოდოლოგია......... 459

ნათია ჯალაბაძე, ლავრენტი ჯანიაშვილი

ეთნიკურ უმცირესობათა ინტეგრაციის ზოგიერთი ასპექტი ქვემო ქართლში....... 467

დავით ჭითანავა

მეგრული "ხვამა-ოხვამე-ოხვამერი-"ს მნიშვნელობისათვის...............478

ფილოლოგია

ქეთევან ასათიანი, ანტონ ვაჭარაძე

ანჩის სახარება........................................487

თეონა გელაშვილი

რომანოზ მიტროპოლიტის ცხოვრება და შემოქმედება............494

ექსპედიციის ანგარიში

თემურ ხუციშვილი, ლევან წიქარიშვილი, შალვა კოღუაშვილი

ქართული კულტურის ძეგლების საკვლევი ექსპედიციები თურქეთის არტაანის რეგიონში 2011-2012 წლებში ....... 505

პოლემიკა

დავით მერკვილაძე

დავით-გარეჯის სამონასტრო კომპლექსის ისტორიულ-გეოგრაფიული და ეთნოკულტურული კუთვნილებისათვის (მოკლე მიმოხილვა) .....527

თარგმანი

იულიუს ასფალგი

მ. მიხელი თარხნიშვილი (12.1.1897 _ 15.10.1958) (გერმანულიდან თარგმნა და წინასიტყვაობა დაურთო ნუგზარ პაპუაშვილმა) ....... 536

C O N T E N T S

Foreword of the Chief Editor...............................9

TAMAZ BERADZE - 75

Giorgi Gotsiridze

Thoughts on Tamaz Beradze.............................. 10

Bibliography of Professor Tamaz Beradze’s Scientific and Popular (Publications compiled by Temo Jojua)

ARCHEOLOGY

Giorgi L. Kavtaradze

On the Importance of the Caucasian Chronology for the Foundation of the Common Near Eastern – East European Chronological System..............23

ANCIENT HISTORY

Nana Bakhsoliani

Cilicia (kilikia) in the Context of Evidence of Assyrian Cuneiform Inscriptions............. 46

Giorgi L. Kavtaradze

The Term “Kartli” – Its Essence and Origin...... 50

MEMORIAL HISTORY

Saba saluashvili

Christianization of Kartli Kingdom The Armenian and Greek sources Some Tips............... 64

Vazha Kiknadze

The Saga of Yngvar the Traveler and Georgian Chronicle..... 73

Nino Megeneishvili

About one woman copyist (13th-14th cc.).......... 78

Niko Javakhishvili

New Material on the History of the Relations between Kakhetian Kings Alexandre II, Davit I and Svaneti...............81

SOURSE STUDIES

Temo Jojua

The 12th-13th Century Evangelary of UĞvali (H-171) “Redeemed from the Persians” in 1380 in Jerusalem by Anton Onopriani, Protopresbyter of Etsery, and its Colophon Mentioning Kings of Georgia Bagrat V (1366/67-1387) and Giorgi VII (1387-1407).......85

Okropir Jikuri

“Testaments” and Colophons from the Gulani of St. George Church of Gelati Monastery (K-38) (publication of the texts and their codicological, historical and source study analysis) ............... 188

David Merkviladze, Papuna Gabisonia

“The Holy Colchis” of Archangelo Lamberti........... 234

EPIGRAPHY

Temo Jojua, Giorgi Gagoshidze

Georgian Lapidary inscriptions From Kobairi, Hnevank and Akhtala Monasteries.......258

Tamaz Gogoladze

1667 Year’s construction inscription of Arsen Mangleli from Manglisi church and its importance for the history of the Abashishvils’ feudal house............332

MILITARY HYSTORY

Mamuka Tsurtsumia

The Evolution of the Shields Reinforced with Metal in the Middle Ages...... 352

HISTORICAL GEOGRAPHY

Papuna Gabisonia

From the Historical Geography of the Zugdidi region.............. 369

MODERN AND CONTEMPORARY HISTORY

Zurab Sulaberidze, Nikoloz Gurgenidze

From The History of The Tbilisi College of Nobles (1801-1815) .......379

Otar Gogolishvili

The Problem of Unity of Georgians And Public Opinion of Adjara in the 50-70s of the XIX century............. 398

Shota Vadachkoria

Ottoman Empire and the Issue of the “Muslim State of the South Caucasus” (1918-1919).............404

Lela Saralidze

Occupation of Georgia by Russia (1921) and the Attitude of European Countries to it...................435

ETHNOLOGY

Nino Ghambashidze

Universal and Some Peculiar Features of the Georgian Folk Calendar..........445

Nino Ghambashidze

Methodology and Some Issues of Studying the Folk Religion............459

Natia Jalabadze, Lavrnti Janiashvili

Some Aspects of Integration of Ethnic Minorities in Kvemo Kartli..........467

David Chitanava

For the significance/meaning of mengrelian “khvama-okhvame-okhvameri” ....478

PHILOLOGY

Ketevan Asatiani, Anton Vacharadze

Ancha Gospel........................................... 487

Teona Gelashvili

The Life and Activities of Metropolitan Romanos..........494

EXPEDITION REPORT

Temur Khutsishvili, Levan Tsikarishvili, Shalva Koghuashvili

Expeditions for Studying Monuments of the Georgian Culture in Artaani Region, Turkey in 2011-2012.......... 505

POLEMIC

David Merkviladze

About Historical-Geographical and Ethnic-Cultural Belonging of Davit-Gareja Monastery Complex ...............527

TRANSLATION

Julius Assfalg

P. Michael Tarchnischvili (12.1.1897 – 15.10.1958) (Übersetztung und Vorwort von Nugzar Papuashvili) .........536